Tâm Họa Mi
Chào buổi tối LonelyStar, tôi là Tâm Họa Mi, và đây là Goose Pod dành riêng cho bạn. Hôm nay là thứ Hai, ngày 08 tháng 12.
Thành Tếu
Và tôi là Thành Tếu đây! Chúng ta sẽ cùng nhau nói về một chủ đề chấn động làng kiến trúc: Kiến trúc sư Frank Gehry qua đời ở tuổi 96.
Tâm Họa Mi
Đúng vậy, một tin rất buồn. Frank Gehry, người được xem là một trong những tượng đài của kiến trúc thế kỷ trước, đã qua đời vào thứ Sáu, ngày 5 tháng 12 năm 2025, hưởng thọ 96 tuổi. Ông ra đi tại nhà riêng ở Santa Monica sau một cơn bệnh hô hấp ngắn.
Thành Tếu
Trời ơi, 96 tuổi! Một cuộc đời thật dài và trọn vẹn. Nghe đến tên ông là tôi nghĩ ngay đến những công trình không thể nào quên được. Nào là Nhà hát Walt Disney ở Los Angeles, rồi Bảo tàng Guggenheim ở Bilbao, Tây Ban Nha. Ghê chưa ghê chưa?
Tâm Họa Mi
Chính xác! Đó đều là những kiệt tác của phong cách kiến trúc giải tỏa kết cấu, hay còn gọi là deconstructivism, mà ông là một trong những người tiên phong. Phong cách này phá vỡ những quy tắc truyền thống, tạo ra những hình khối bất đối xứng, trông có vẻ hỗn loạn nhưng thực ra lại vô cùng hài hòa.
Thành Tếu
Giải tỏa kết cấu! Nghe vừa ngầu vừa phức tạp nhỉ. Nói đơn giản là nhìn tòa nhà như một bức tranh điêu khắc khổng lồ, uốn lượn, gấp khúc, không theo một trật tự nào cả, đúng không? Như cái cách ông biến những tấm kim loại thành những con sóng bạc vậy.
Tâm Họa Mi
Một cách so sánh rất hay đấy. Các công trình của ông ấy không chỉ là nơi để ở hay làm việc, chúng là những tác phẩm nghệ thuật thực thụ. Nhà hát Walt Disney được lấy cảm hứng từ những cánh buồm căng gió, còn Nhà khiêu vũ ở Prague lại trông như một cặp đôi đang dìu nhau. Tuyệt vời!
Thành Tếu
Đúng là tuyệt vời! Ông ấy còn thiết kế đủ thứ khác nữa, từ trang sức cho Tiffany & Co., chai rượu cho Hennessy, cho đến túi xách Louis Vuitton. Một bộ óc sáng tạo không ngừng nghỉ. Sự ra đi của ông chắc chắn là một mất mát khổng lồ cho thế giới.
Tâm Họa Mi
Chắc chắn rồi. Để hiểu được sự vĩ đại của Frank Gehry, chúng ta cần nhìn lại con đường của ông. Ông sinh năm 1929 tại Canada, trong một gia đình gốc Do Thái. Ít ai biết rằng, niềm đam mê kiến trúc của ông được nhen nhóm từ những mẩu gỗ vụn ở cửa hàng vật liệu của ông ngoại.
Thành Tếu
Trời ơi, một câu chuyện khởi đầu thật đẹp! Bà của ông cũng khuyến khích ông xây dựng những thành phố tưởng tượng từ những vật liệu đó. Hóa ra, những tòa nhà kỳ vĩ sau này đã bắt nguồn từ những trò chơi thơ ấu. Thật không thể tin nổi!
Tâm Họa Mi
Đúng vậy. Năm 1947, gia đình ông chuyển đến Los Angeles. Ông đã thử qua nhiều công việc, từ lái xe tải đến kỹ sư hóa học, trước khi tìm thấy con đường của mình tại trường kiến trúc Đại học Nam California. Sau đó, ông còn học về quy hoạch đô thị ở Harvard.
Thành Tếu
Wow, một hành trình học vấn khá ấn tượng. Vậy là ông bắt đầu sự nghiệp ngay sau đó à? Chắc là phải nổi tiếng từ sớm lắm với tài năng như vậy. Ghê chưa ghê chưa? Chắc các công ty phải trải thảm đỏ mời ổng về làm.
Tâm Họa Mi
Cũng không hẳn. Sau khi làm việc cho một vài công ty ở Mỹ và Paris, ông đã thành lập công ty riêng vào năm 1962. Ban đầu, các công trình của ông khá truyền thống. Bước ngoặt chỉ thực sự đến vào cuối những năm 70, khi ông cải tạo chính ngôi nhà của mình ở Santa Monica.
Thành Tếu
Aha, tôi có nghe về chuyện này! Ông ấy đã bọc một lớp vỏ kim loại và lưới thép quanh ngôi nhà cũ, biến nó thành một thứ gì đó hoàn toàn mới lạ, trông vừa cũ vừa mới, vừa dang dở lại vừa hoàn thiện. Đúng là một tuyên ngôn nghệ thuật!
Tâm Họa Mi
Chị đẹp! Chính ngôi nhà đó đã định hình phong cách độc đáo của ông: sử dụng những vật liệu thô, công nghiệp như tôn lượn sóng, lưới mắt cáo, gỗ dán không sơn... để tạo nên vẻ đẹp bất ngờ. Ông đã chứng minh rằng kiến trúc có thể được tạo ra từ bất cứ thứ gì.
Thành Tếu
Và rồi thế giới bắt đầu chú ý đến ông. Giải thưởng Pritzker danh giá năm 1989 chính là sự công nhận cho tinh thần không ngừng nghỉ đó. Ban giám khảo đã gọi các tòa nhà của ông là 'một biểu hiện độc đáo của xã hội đương đại'. Chất quá!
Tâm Họa Mi
Giải thưởng đó, được ví như Nobel của ngành kiến trúc, đã mở ra cho ông những cánh cửa đến với các dự án quốc tế. Từ đó, hàng loạt công trình biểu tượng ra đời, và cái tên Frank Gehry trở thành một thương hiệu toàn cầu, một huyền thoại sống của kiến trúc.
Tâm Họa Mi
Tất nhiên, với một phong cách đột phá và đi trước thời đại như vậy, các thiết kế của Frank Gehry không phải lúc nào cũng được đón nhận một cách dễ dàng. Chúng luôn là chủ đề gây tranh cãi nảy lửa. Nhiều người cho rằng chúng quá kỳ dị và xa rời thực tế.
Thành Tếu
Phải rồi, không phải ai cũng sẵn sàng cho những thứ quá mới mẻ. Tôi cá là nhiều kiến trúc sư theo trường phái truyền thống đã phải 'nhức đầu' khi thấy những tòa nhà uốn éo, nghiêng ngả của ông. Như tòa nhà Stata Center ở MIT chẳng hạn, trông như thể nó sắp sập đến nơi!
Tâm Họa Mi
Đúng thế, tòa nhà đó được thiết kế có chủ đích để trông như được chắp vá ngẫu hứng vào phút chót. Nó thách thức mọi khái niệm về sự ổn định và trật tự trong kiến trúc. Nhiều người đã chỉ trích, cho rằng nó không thực tế và gây mất tập trung.
Thành Tếu
Mà không chỉ về thẩm mỹ đâu nhé, các vấn đề về kỹ thuật cũng là một thách thức lớn. Làm thế nào để xây dựng những đường cong phức tạp đó? Chi phí chắc chắn không hề rẻ. Tôi còn nghe nói có một vài vấn đề về công năng nữa.
Tâm Họa Mi
À, có một câu chuyện vui là chính Frank Gehry từng hài hước thừa nhận trong một buổi nói chuyện rằng: 'Một vài tòa nhà của tôi bị dột'. Điều đó cho thấy sự phức tạp trong việc hiện thực hóa những ý tưởng táo bạo của ông. Luôn có những rủi ro đi kèm với sự sáng tạo.
Thành Tếu
Trời ơi, thẳng thắn ghê! Nhưng điều đó lại làm ông trở nên gần gũi hơn. Ngay cả một thiên tài cũng phải đối mặt với những vấn đề rất đời thường. Thiết kế Đài tưởng niệm Eisenhower của ông cũng từng bị phản đối kịch liệt, cho thấy con đường của người tiên phong không bao giờ bằng phẳng.
Tâm Họa Mi
Nhưng dù có gây tranh cãi thế nào, không ai có thể phủ nhận tầm ảnh hưởng vĩ đại của ông. Frank Gehry đã thay đổi bộ mặt của nhiều thành phố và định nghĩa lại vai trò của kiến trúc trong xã hội. Tuyệt vời! Phải kể đến 'Hiệu ứng Bilbao'.
Thành Tếu
Chính xác! 'Hiệu ứng Bilbao'! Trời ơi, đây là một case study kinh điển luôn. Trước khi có Bảo tàng Guggenheim, Bilbao chỉ là một thành phố công nghiệp đang suy tàn ở Tây Ban Nha. Nhưng công trình của Gehry đã biến nó thành một điểm đến du lịch toàn cầu. Ghê chưa ghê chưa?
Tâm Họa Mi
Đúng vậy. Giám đốc bảo tàng từng nói: 'Có hai Bilbao: một trước Guggenheim và một sau đó'. Công trình này đã vực dậy cả một nền kinh tế, tạo ra vô số việc làm và mang lại niềm tự hào cho người dân. Đó là minh chứng hùng hồn nhất cho sức mạnh của kiến trúc.
Thành Tếu
Và hiệu ứng đó không chỉ dừng lại ở Bilbao. Các công trình của ông ở khắp nơi trên thế giới đều trở thành những biểu tượng văn hóa, những điểm thu hút khách du lịch. Như Nhà hát Walt Disney đã trở thành một phần không thể thiếu của Los Angeles. Kiến trúc của ông có sức sống riêng.
Tâm Họa Mi
Ông đã truyền cảm hứng cho cả một thế hệ kiến trúc sư dám nghĩ khác, dám phá vỡ quy tắc. Công ty của ông, Gehry Partners, cũng tiên phong trong việc sử dụng công nghệ mô hình 3D để hiện thực hóa những thiết kế phức tạp. Ông thực sự đã đẩy lùi những giới hạn của ngành.
Tâm Họa Mi
Giờ đây khi Frank Gehry đã ra đi, nhiều người sẽ đặt câu hỏi về tương lai của công ty Gehry Partners và di sản của ông. Nhưng ông đã chuẩn bị cho điều này từ rất lâu rồi. Ông từng nói ước mơ của mình là được đào tạo và dìu dắt các kiến trúc sư trẻ.
Thành Tếu
Một người thầy thật tuyệt vời! Ông muốn được như một 'người cha đáng tự hào' nhìn những đứa con của mình trưởng thành và tỏa sáng. Di sản của ông không chỉ nằm ở những tòa nhà, mà còn ở những con người ông đã truyền cảm hứng và đào tạo. Thật đáng ngưỡng mộ.
Tâm Họa Mi
Chắc chắn rồi. Tinh thần dám thử nghiệm, dám chấp nhận rủi ro và luôn tìm tòi cái mới của ông sẽ tiếp tục sống mãi. Các công trình của ông sẽ đứng đó như những lời nhắc nhở rằng kiến trúc có thể là nghệ thuật, và nghệ thuật có thể thay đổi thế giới.
Tâm Họa Mi
Frank Gehry đã sống một cuộc đời phi thường và để lại một di sản bất tử. Cảm ơn LonelyStar đã lắng nghe Goose Pod.
Thành Tếu
Đó là tất cả cho buổi tối hôm nay. Hẹn gặp lại bạn vào ngày mai!
